خسرو و شیرین دومین منظومه از خمسه نظامی است و حدود ۶۵۰۰ بیت دارد. نظامی هدف خود را از سرودن این منظومه، بیان عفت و پاکدامنی در عشق دانسته و در کل این داستان
افسانه ی خسرو و شیرین از مشهورترین منظومه های عاشقانه ی فارسی است. خسرو، این آخرین پادشاه مقتدر ساسانی با داشتن سه هزار زن در شبستانش چطور گرفتار عشق شیرین شد؟ از آنچه در واقع گذشته خبر موثقی نداریم.